اولو تانرینین آدی ایله
آذربایجان ائل بیلیمی درنگی نین آیلیق ایچ بولتنی
اسفند)بایرام آیی( 1390 _ اوتوز دوققوزونجو سایی
رداکسیا هئیتی : علیرضا صرافی، محمد علیپور مقدم
احد فرهمندی، کاظم عباسی
بو سایی نین باش یازاری: سولماز پورنعمت
قرافیست : وحید دولتشاهی

علی محمد خلفی زنگیر-گئرمی

دویغو دونیاسیندا بوتون گؤزللیکلر باهار و یاز دونیاسیندا آرانیب آختاریلیر، عؤمروموزون خوش چاغلارینی اونون یازی دئیه خاطیرلاییریق، بولبول سئودیگی آل- الوان گوللری یازدا آرزیلاییر. بئله آنلاردا هئچ قیش‌دان سؤز گئتمیر.

نییه قیش‌دان دا سؤز گئدیر، آمما بوتون ظلمو، دهشتی، قارانلیغی و خوشا گلمز دوروملاری وصف ائتمک ایسته‌ینده قیشلا یاناشی گتیریریک.

بوتون بونلارا باخمایا‌راق، موغانیمیزدا او بیری فصیل‌لر کیمی قیشین دا اؤزونه اؤزگو گؤزللیگی و آدلی- سان‌لی چاغلاری و گونلری واردیر. عمومیتله گؤزل ادبیات و فولکلوروموزون چوخونو دا دئمسک بیر قیسمی بو فصلین شرایطی اوجباتین‌دان گونلرینی ائوده و اوجاق قیراغیندا کئچیرمه‌لی اولان آتا-بابا‌لاریمیز و آنا-باجی‌لاریمیزین اوزون صحبتین‌دن یارانیبدیر. ایندی ده مدرن (Modern) حیاتین الینه یاخا وئرمه‌ین یوردداش‌لاریمیز قیشین قارلی و شاختا‌لی گئجه-گونوزونده اوجاق قیراغیندا اوتوراراق  ناغیل، تاپماجا، یاهالتماجا، چئشیدلی اویونلار و ... دئیه‌رک قیشین آجی شاختاسینی شیرینله‌دیرلر.

قیشین هئچ آد قویولمامیش گون‌لری یوخ‌دور. او بیری فصیل‌لر کیمی قیشین چیلله (دی)، دوندوران (بهمن) و بایرام آیی (اسفند) آدلی اوچ آیی واردیر. آی بؤلومون‌دن باشقا، قیشین آیری بؤلوم‌لری ده واردیر. ایلک 40 گونونه «بؤیوک چیله» دئییرلر. منجه پاییزین سون گونونون آخشامی، قیشین بیرینجی آیی‌نین و بؤیوک چیلله‌نین آدییلا باغلی «چیلله گئجه‌سی» آدلانیر.

آتا-بابا‌لاریمیزین دئدیگینه گؤره، چیلله گئجه‌سی ان اسکی چاغلاردان بیزیم بؤلگه‌ده بایرام اولا‌راق قوتلانیر. بو گئجه ایلین ان اوزون گئجه‌سی‌دیر. پاییزین و قیشین باشقا گئجه‌لریندن آیری اولا‌راق بو آخشامدا بایرام یئمه‌یی ده اولور. قارپیز، بورانی، قوز، قووورغا، قووود و باشقا یئرلی یئمه‌لی‌لر بو آخشامدا یئییلیر. قیشدا دا باغ- بوستان مئیوه‌لریندن تاپسینلار دئیه، یایدا دؤیون چاغی (خارمان آخیری) اونلاردان بیر آز گؤتوروب سامان‌لیقدا، سامانین آراسیندا باسدیریردیلار و چیلله گئجه‌سی و آیری سویوق گئجه‌لرده اونلاری گؤتوروب یئییردیلر.

بؤیوک چیلله‌دن سونرا، 20 گون کیچیک چیلله اولور. کیچیک چیلله، بؤیوک چیلله‌دن سویوق اولور. دئییرلر کیچیک چیلله، بؤیوک چیلله‌یه دئییب گل یئرلریمیزی (واختیمیزی) دَییشک، بؤیوک چیلله باخماییب. کیچیک چیلله دئییب «من سنین یئرینده اولسایدیم  قیز-گلین‌لرین اللرینی سو سنگینده و قاری‌لارین اللرینی اون چووالیندا و خمیر تاباغیندا دوندوراردیم.»

بؤیوک چیلله‌نین سون دؤرد گونو و کیچیک چیلله‌نین ایلک اوچ یا دؤرت گونو خیدیر/خیزیر*، چیر-چیر یا چار-چار آدلانیر. بو یئددی یا سککیز گونون ایچینده اولان آدینا آخشامینا «خیدیر بایرامی» دئییرلر. خیدیرلا باغلی آتا‌لاریمیز دئییرلر: «خیدیر گیردی قیش گیردی، خیدیر چیخدی قیش چیخدی». «یاشیللیق، گونش و یازین ایستیسی ایله ایلگیلی اولان خیزیر (خیدیر-ع.خ) تورک خالقلاری آراسیندا، اؤزللیکله آذربایجانلی‌لاردا قوتسال ساییلیر و یولجولارین، کیمسه‌سیزلرین و چتین‌لیکده اولانلارین یاردیمجی‌سی اولور.» (2. س133)

خیدیر بایرامی ائولرده قووود یئییلیر (دارتیلمیش قووورغانین اونونا قووود دئییرلر). قووود او آخشامدا ایندی ده یئییلیر، قند یا شکرله شیرینلشمیش سووا دا قاتیلا‌راق یئییلیر.

خیدیرین بایرامینین واختینی باشقا گونده اولدوغونو دا دئین‌لر واردیر. «کیچیک چیلله‌دن اون گون سونرا خیدیر نبی بایرامی کئچیریر‌لر. قووود چکیرلر، خشیل بیشیریرلر. بیر قاب قووود گؤتوروب قویورلار ائشییه. قووودو الکله یاخشی سیغاللاییب هامارلاییرلار کی خیدیر نبی‌نین چَلیگی‌نین ایزی دوشسون. خیدیر نبی چلیگینی قووودا باسسا، ائو-ائشییه برکت گلر. خیدیر نبی ده بیر قاب قووودو آپاریب زمییه سپرلر کی تاخیل بول اولسون.» (1. س61)

بو دبلر بوتونلوکله بیزده ده وار، آمما زامانی فرقلی‌دیر. بیزلرده ده قووودو نیّت ائدیب قاپی-باجا آغیزینا یوخسا بوش اوتاغین تاخچاسینا قویورلار. خیدیر نبی‌نین الی‌نین ایزی قووودون اوستونه دوشرسه، نیت ییه‌سی‌نین دیله‌یی یئرینه یئتر و او ائوه خئییر برکت گلر.

بونلارلا قیشین ایکی آیی اؤتوب گئدیر. اوچونجو آی (بایرام آیی) باش‌لانیر. بایرام آیینین ایلک یئددی گونو چیلله‌بئچه ‌آدلانیر. چیلله‌بئچه‌‌نین ایلک آخشامی کوردوغلو1* آدلانیر. دئییرلر: کیچیک چیلله‌نین سون گونو کورد‌اوغلو اووا چیخمیش ایمیش. داغ‌لارا قالخیب اوردا گئجیکیر و ائوه قاییدا بیلمیر، اولدوغو یئرده یاتیب قالیر. قار یاغیر و یئرده قالمیش کورد‌اوغلونون اوستونو اؤرتور. ائوده آتاسی دئییر: آرواد اوغلوموز ایندییه کیمی اؤلمه‌سه، داها اؤلمز اوتوردوغوم یئر قیزدی. او آخشام گئجه یارینی کئچنده دوغرون بوغ یئره ائنیر و یئر ایسینیر. دونماق اوزره اولان کورد‌اوغلو اؤلومدن قورتاریر. یئری گلمیشکن دئمه‌لیییک کی دوغروم بوغ یئره ائنمه‌دن اؤنجه گون دوشن چاغلار یئرین سویو گؤیه دوغرو بوغلانیر، او بوغا اوغرون بوغ دئییرلر.

چیلله‌بئچه‌‌نین آردینجا قاری چیلله‌سی باشلانیر. دئییرلر دوه‌لر قیشین سویوغوندا قیزیر (جوتلشیر). اسکی چاغلاردا یاشایان بیر قارینین دوه‌لری قیشین سویوغو آز اولدوغوندان قیزمیر. دوه‌لری قیزماق اوچون قاری‌ننه تانری‌دان سویوق هاوا ایسته‌ییر و تانری اونا گؤره اوچ گون سویوق هاوا اولوشدورور. بو اوچ گونون سازاق‌لی و قارلی- پوسوک2‌لو هاواسی اولور.

قاری چیلله‌سین‌دن سونرا اون‌یئددی گون وعده باشلانیر. وعده چاغی، تانینمیش و آدلیم وعده یئلی آدیندا بیر یئل اسیر. وعده یئلی قیشین آجی‌سینی، دوزلرین و داغ‌لارین اوزون‌دن سیلیب آپاریر و بالا-بالا یئری دیرچلدیب اوندا یاتمیش بیتگی‌لرین و جانلی‌لارین اویانماسینی هارایلاییر. داغلاردا قیشین یاتیر قارلاری اریییب سئله دؤنوب دره‌لرده آخیر، قوش‌لارین جوککولتولری و اوخوما‌لاری اوزاق‌دان یاخین‌دان دویولور، اینسانلار هم اوزده هم ایچده، دوغا و طبیعتده یارانا‌جاق بؤیوک بیر دئوریمی گؤزله‌ییرلر. بو دئوریم یئرین اویانیشی و یازین گلمه‌سی‌دیر.

بو اون‌یئددی گونون ایچینده مئه-له گرمیج، یئددی گون یئرده و یئددی گون گؤیده وروشورلار. هر هانسی بیریسی گوج گلسه، قارشی‌دان گلن ایل اونون کیمی اولا‌جاق. مئه-له گرمیجین قارشیلاشماسیندا بو دانیشیقلار اولور:

گرمیج دئییر؛

«چیخارام نیر اوستیننن ائیله‌رم توتون3

قویمه‌رم ایشدییه (ایشله‌یه) گنجه-نون جوتون

کول سپه‌رم ایروانا مرنده»

مئه دئییر؛

«باغروو‌دان مئیدان داغین گؤزده‌رم (گؤزله‌رم)

بیر گئجه‌ده آرالیغی دوزده‌رم (دوزله‌رم)

قاررانقوج1 اولان یئرده زنجان چایین بیزدارام2

قیردوررام (قیردیرارام) کاهرالان3 دا آت- قتیر (قاتیر)، داوار

گئتمگ اولماز کاهرالان دا وینده4»

وعده دن سونرا قیشین قالان اوچ گونو آلاچالپوو آدلانیر. بو چاغ هاوا بعضاً قیزیر، بعضاً سویور، بعضاً یاغیر و بعضاً ده قارلاییر. بعضاً مئه گلیر و بعضاً گرمیج دییر. دئمه‌لی ایش- ایشدن کئچیب، بو چالیشمالارلا قیش هئچ ایش گؤره بیلمز، آتا‌لار دئمیشکن؛ «دال‌دان آتیلان داش توپوغا دَیَر». آرتیق قیش قوتاریب و یاز گلیب چاتیب.

        قیشلا باغ‌لی آتا‌لار سؤزو:

- قیش گئدر اوزو قارا‌لیق کؤموره قالار.

- قیلینج کیمی قیش گلیر.

- قیشین گؤزو کور اولار.

- قیش‌دان سوروشورلار هارداسان؟ دئییر: اوشاقلارین جانیندا.

- قیش اولماسا یاز اولماز، قار اولماسا بار اولماز.

- یایدا کؤلگه خوش، قیشدا چووال بوش.

- یاز گتیرر، قیش گؤتورر.

- یاز یاپان، قیش قاپان.

- یازدا چالان، قیشدا اوینار.

- یازین شئهی، قیشین قاری حیات باری.

- عاغیل‌لی کیشی قیشین قئیدینه یایدا قالار.

- دونیا یاز ایکن قیش تداروکونه باخ!

- هر قیشین بیر یازی وار.

- مالی قیروو اؤلدورر، قیشین آدی بدنام‌دیر.

- یاز گئتدی، قیش گلدی، وای تیتره‌مک دردی.

- یازدا آرپا یئین آت، قیشدا اتینی تؤکمز.

- یازدا اوینایار، گولر، قیشدا آجین‌دان اؤلر.

____________________________

*«قیشدا طبیعتین اؤلمه‌سی اینامی آذربایجاندا و آذری‌لرین [آذربایجان‌لی‌لارین] یاشادیقلاری بیر چوخ یئرلرده ایندی ده قالیر. ارمنستانین آذربایجان‌لی‌لار یاشایان آغبابا (ایندی کی آماسیا) بؤلگه‌سینده بئله بیر اینام وار کی، قیشدا قوروغ‌لو (بونا بیر چوخ یئرلرده خیزیر دا دئییرلر.) قایادا قیشلاییر. پاییزدا سویوقلار دوشن کیمی دئییرلرکی، قوروغ‌لو (خیزیر) اؤلدو. یاز گلمه‌یه باش‌لار – باشلاماز یئر یوموشالارکن دئییرلرکی، قوروغ‌لو (خیزیر) اؤلمه‌ییب، نفسی گلیر و ائللیکله چؤله چیخیب اوزلرینی قایا طرفه توتا‌راق «مئدئ» دئیه اونو چاغیریرلار. «مئدئ» تورک دیل‌لرینده «علامت»، «بلگه» دئمک‌دیر. «مئدئ» دئمکله خیزیرین//قوروغ‌لونون علامتی، بلگه‌سینی – ایسته‌یینی چاغیریرمیشلار.(2- س.436-437)

قایناق:

1. -آجال اوغلو، عاریف. اساطیرلر، افسانه و روایتلر/ باکی.(pdf)

2. –سئییدوو، میرعلی. قام-شامان. کؤچورن صمد چایلی. اختر یایین ائوی. 2000. 183س

3. – رحمانی، سالامت. گئرمی‌نین پرمئییر کندی ساکینی. 1944 دوغوم‌لو.  

4. – زارعی، هزر. گرمی‌نین آلازار کندی ساکینی. 1895 دوغوم‌لو (مرحوم- 2003 ایلده موصاحیبه آلینمیش‌دیر ) 

5. – زارعی، محمد - گرمی‌نین آلازار کندی ساکینی. 1950 دوغوم‌لو

 اکبر آزاد

نوت: بو مقاله‌ده گلن شعرلرین قایناق شخصی شاهسئون علی بابالی طایفاسیندان رحمتلیک «حیدر آزاد»دیر. او عؤمور بویو ارشه ماحالی‌نین گدیک آغ بولاق کندینده یاشامیش و 1365-جی ایلده تهراندا آللاهین رحمتینه قوووشموشدور.

بایرام قاباغی، قیشین آخیر آیی‌نین اورتالاریندان سایاچیلار (تکمچی‌لر) بو قیشلاقدان او قیشلاغا، بو کنددن او کنده گئدرلر. اوبالاری، کندلری قاپی- قاپی گزیب  اوخورلار:

سلام علیک سای بگلر

سایا گلدی گؤرونوز

سالام وئردی آلینیز

...................

اردبیل، موغان و خییوو ماحاللاریندا سایاچی‌یا، تکمچی دئییرلر. تکمچی‌لر هر قاپییا چاتاندا بایرامین گلمَگینی خبر وئریب، اوخویارلار:

یاز گلدی بهار گلدی،

خوش گلدی باهار گلدی

ایلیز هفته‌ز، گونوز، آییز مبارک

 سیزین بو تزه بایرامیز مبارک

تکمچی (سایاچی) اؤز تکمین اوینادیب ائو صاحبیندن حق (پای) ایستر:

منیم تکه‌مین کندی وار 

کندی‌نین کمندی وار

هر قاپیدا اویناسا

بیر نعلبکی قندی وار

ائو صاحبیلری تکمچی‌یه اوُن، بوغدا، دویو، پئندیر، پول، یومورتا، کره، قند، چای و بو کیمی شئی‌لردن پای وئررلر. هردن ده قوزودان، چپیشدن تکمچی‌یه پای وئر‌رلر.

سایاچی (تکمچی) قاپیلاردا اوخویاندا اوشاقلار و یئنی یئتمه‌لر اونون دؤره‌سینه توپلاشارلار. اوشاقلار تکمچی‌نین یانی سوره گزرلر، قاپیلاری اونا گؤرسه‌درلر و ایتلردن قورویارلار!

تکم‌چی‌نین تکمی اساساً ایکی تیکه تاختادان دوزه‌لر، اونا آیاق، قیچ، بوینوز و قویروق قویارلار. سونرا اونا دون گئیدیررلر. معمولاً قیرمیزی پارچادان (مخمردن) اولار. کیچیک زینقیروولارآسارلار، پول تیکرلر، خلاصه چوخ بزکلی- دوزکلی اولار.

سایاچی اؤز اوخودوغو ماهنیلاریندا خئیر- برکت، شادلیق و سعادتدن دانیشیر:

سیز سایادان قورخمورسوز

یاوا یوردا قونمورسوز

صفا اولسون یورودونوز

اولاماسین قوردونوز

*

آج گئتسین آوانینیز

توخ گلسین چوبانینیز

*

بو سایا یاخشی سایا

هم چشمه‌یه هم چایا

هم اولکره هم آیا

هم یوخسولا هم بایا

*

قدیم مالدارلیق عصریندن یادیگار اولان بو سؤزلرده مال- داوار، آرتیق قویون- قوزو و کئچی‌نین بویونو اوخشاییرلار:

جانیم او خاللی قویون

ممه‌سی باللی قویون

سورو داغدان یئننده

دوتاریق یاللی قویون

*

جانیم او قمر قویون

قوزوسو امر قویون

یییه‌ن سنی سایاندا

باغلاییب کمر قویون

*

جان قوزو، جانیم قوزو

توکو قیرمیزی قوزو

بیری بگ، آغانینکی

بیری چوبانین قوزو

*

بو تکه یاریش تکه

بوینوزو بیر قاریش تکه

کئچی‌یله کوسموشدون 

چپیشله باریش تکه

تکمچیلرین سؤزونده چوبانلارین خاص یئری واردیر. اونلار اؤز سؤزلرینین بؤیوک حیصه‌سینی چوبانلارین حاقیندا دئییبلر:

گؤیده گز‌ن بولودلار، یورغانی‌دیر چوبانین

 یاستی- یاستی تپه‌لر، یاستیغی‌دیر چوبانین

یومرو- یومرو قایالار، یومروغودور چوبانین

الینده کی دَیَنک، قالخانی‌دیر چوبانین

یانینداکی بوز کؤپک، یولداشیدیر چوبانین

 آغزی قارا جاناوار، دوشمانی‌دیر چوبانین

«سایا» کلمه‌سی سایماق فعلیندن‌دیر، و حسابا سالماق، حؤرمت  ائتمکدیر. سایاچی اوخویان سؤزلره «سایا» دئییرلر.

تکم‌چیلر نه عاشیقدیر، نه ده درویش، بلکه بونلار اؤزلرینه مخصوص دؤره گز‌ن صنعتکاردیرلار. ایلده بیر دفعه، اودا بایرام قاباغی تاپیلارلار1.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

1- بعضی منبع‌لرده بئله فرض اولوبدور کی، تکمچی‌لر (سایاچیلار) پاییزدا گلیرلر و یا بایراما قیرخ بئش گون قالاندا گلیر و... آنجاق بونلار دوز دئییل! اشاره اولدوغو کیمی تکمچیلر بایرام قاباغی گلیرلر! بوباره‌ده آرتیق معلومات الده ائتمک اوچون آشاغیداکی کتابلارا باخین:

الف)آذربایجان شفاهی خلق ادبیاتی (دوکتور جواد هیئت)

ب) ادبیات شفاهی مردم آذربایجان (ح. روشن)

ج) سایالار (دوکتور ح. صدیق)

محبت فروغی

دهستان هور(حور) واقع در ویلکیج جنوبی در 26 کیلومتری اردبیل ما بین استان‌های اردبیل و گیلان واقع شده و ییلاق‌های آن مشرف به دریای خزر، شالیزارها و جنگلهای گیلان، مناظر طبیعی آستارا، نمین و اردبیل می‌باشد.‌ این دهستان دارای تمدنی بیش از شش هزارساله‌ بوده‌ و از نظر باستانشناسی و میراث فرهنگی‌ در مد نظر محققین و مورخین بوده و می‌باشد. وجود مناطقی از قبیل شیر شیر ؛ قیز قلعه‌سی؛ دیو داغی و ... برای کارشناسان باستانشناسی بخصوص برادران دمورگان فرانسوی و هیئت باستانشناسی انگلیسی دارای اهمیت بوده و بارها در این منطقه به کاوش، حفاری و مطالعات باستانشناختی پرداخته و آثار کشف شده و سابقه تاریخی آنها را در کتابهای باستانشناسی خود آورده‌اند.

این دهستان قبل از معاهده ترکمانچای دارالمرز ایالت آستارا_ لنکران و اردبیل بوده‌ و پس از آن‌ جزو منطقه ویلکیج‌ و امروزه بزرگترین دهستان ویلکیج جنوبی است. اکثر خانوارهای اهل حور تا دوره رضاشاه پهلوی زندگی عشیره‌ای داشته و ییلاق و قشلاق می‌نمودند. بهار و تابستان را در حور ییلاق و پاییز و زمستان را در کناره‌های دریای خزر قشلاق می‌نمودند‌. امروزه این دهستان دارای 905 خانوار با 3340 نفر جمعیت است. با اینکه حور یک منطقه  همجوار با تالشان بوده ولی تا بحال فرهنگ، زبان و مذهب خود را بخوبی حفظ کرده است. مذهب اهالی شیعه و گویش آنها به زبان ترکی آذربایجانی می‌باشد. 

پوشاک بارزترین سمبول فرهنگی، مهمترین و مشخص‌ترین مظهر قومی و سریع الانتقال‌ترین نشانه فرهنگی است که به سرعت تحت تاثیر پدیده‌های فرهنگ‌پذیری در بین جوامع گوناگون انسانی قرار می‌گیرد، حتی عده‌ای را عقیده بر آن است که استیلای فرهنگی و سلطه‌پذیری در وهله اول از طریق انتقال پوشاک صورت می‌گیرد و حتی می‌توان با تغییر پوشاک یک جامعه، نوع معیشت و شیوه تولید آنها را نیز دچار دگرگونی نمود و تحولاتی در ساختار زندگی اجتماعی آن جامعه ایجاد کرد. دراینجا نگاهی اجمالی به پوشاک دهه پنجاه و قبل ازآن در دهستان حور داریم.

عرقچین: عرقچین زنان دهستان حور شبیه به کلاه تالشان بود با این تفاوت که در تولید کلاه تالشها از پشم گوسفند ولی در تولید عرقچین از پارچه معمولی استفاده می‌شد. عرقچینهای زنان جوان معمولا با نوارهای رنگی بصورت زیگزاگ تزئین می‌شدند و هر دو طرف تزئینات نخ‌کشی داشت.

یایلیق: روسری رنگی بزرگی است که به عنوان سرانداز استفاده می‌شود. گوشه‌ای از آن نصف صورت زنان را می‌پوشاند که این عمل به «یاشماق» نیز معروف است.

کلایاغی: روسری بزرگی است که اصطلاحا به آن شال یایلیق می‌گویند و در رنگهای مختلف‌ مورد استفاده قرار می‌گیرند. معمولا کلایاغی بصورت مربع بوده و مساحت آن تقریبا 225 سانتی متر مربع است (1.5*1.5) دور تا دور کلایاغی دارای ریشه‌های بزرگ بوده و این ریشه‌ها زیبائی خاصی به کلایاغی و پوشنده آن می‌دهد.

کؤینک: پیراهن بلندی است که تا روی قوزک می‌رسد و معمولاً نوع رنگین آن جهت پوشش دختران و زنان جوان و نوع تیره آن برای لباس پیرزنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای تهیه هر کؤینک تقریبا چهار متر پارچه مورد نیاز است.

جلیقه: جلیقه را از مخمل ساده و رنگهای گوناگون می دوختنند و بر روی پیراهن می پوشیدند. دهنه جیب و لبه‌های چاک و جلو و پایین جلیقه یراق‌دوزی می‌شد.

کت: کتهای زنانه بر دونوع بود الف):یَل ب): آرخالیق                                                                

الف):یَل: به منزله کت است که از روی جلیقه می‌پوشند. یل دختران، نوعروسان و زنان جوان دهستان حور از پارچه‌های مخمل الوانی تهیه می‌شد و دورتا دور آن را با سکه‌های نقره قدیمی و یا سکه‌های پول (رایج) حاشیه‌دوزی می‌کردند. طوری که به هنگام راه رفتن زنان، صدای آهنگینی شنیده می‌شد. جلوی یل مانند جلیقه باز و سر آستین و دهنه جیب و لبه‌های چاک جلو و پایین آن یراق دوزی می‌شد.

ب ): آرخالیق: زنان میانسال و پیر از کتهایی استفاده می‌کنند که اصطلاحا به آن آرخالیق می‌گویند. پارچه آن معمولی و بدون یراق و معمولاً در فصول سرد سال از آن استفاده می‌شود.

تومان (تنبان): معمولاً برای هر تنبان حداقل هشت متر پارچه مصرف می‌شود. برخی از زنان به ویژه زنان جوان و نوعروسان تا چهار تنبان بر روی هم می‌پوشند. تمام پارچه‌های مورد مصرف تنبان از پارچه‌های رنگین (عمدتاً رنگ‌های شاد) انتخاب می‌شود. قسمت تحتانی آن را به اندازه پنج سانتی متر با نوارهای رنگی حاشیه دوزی می‌کنند.

خِروُن:: همان کفش معمولی زنان است که پاشنه کوتاه دارد و تقریباً تمام قسمت‌های پا را می‌پوشاند. این کفش در بین زنان روستا به «خِرون باشماق» معروف است. لازم به ذکر است که قبل از خرون پاپوش زنان حور چاریق و گالوش بوده است.

تونوکه (تنکه): زنان در زیر شلوار خود، شلواری لیفه‌ای کوتاهی می‌پوشیدند که از پارچه‌های ساده‌ای مانند چیت دوخته می‌شد. این زیر شلوار را در دهستان حور تونوکه می‌نامند.

جوراب: معمولا این جورابها بصورت رنگی توسط خود زنان روستایی تولید میشد. در تولید آن از پشم گوسفند استفاده می‌شد.

مهمترین عوامل موثر در تغییر پوشاک زنان دهستان:

1- هزینه‌بری زیاد لباسهای سنتی.

2- فرهنگ‌پذیری از سایر جوامع بخصوص جوامع شهری.

3-تبلیغات غیرمستقیم تلویزیون و سینما و..... برخلاف رسانه‌های ملی کشورهایی مانند هندوستان که فرهنگ سنتی را شدیدا پاس می‌دارند.

4- مدارس دولتی از طریق وادار ساختن دانش آموزان دختر به استفاده از لباسهای یونیفورم.

5- تحرک و جابجائی آسان زنان با لباسهای نوع جدید.

محمد علی اوجاقی نیارق – نمین

اوجورکی آذربایجان شفاهی خالق ادبیاتیندا گلیب مراسیملرین  چوخو قدیمدن انسانلارین اعتقادلاری، طبیعت حادثه‌لرینه قارشی مناسبتلری اَمَک فعالیتی ایله علاقه‌دار اولموشدور.

اکینچیلیک – مالدارلیق، چؤلچولوک، چودارلیق، اووچولوق و بوکیمی ایشلرله باغلی اولاراق مراسیملر تشکیل ائدیلمیشدیر. بو مراسیملرین لاپ چوخ اهمیته مالیک اولانی نوروز بایرامی یاخود باهار بایرامی‌دیر. باهار بایرامی قارلی –بورانلی قیشین بیتمه‌سی و یام-یاشیل باهارین گلمه‌سیله باشلانیر. بو بایرام انسانلارا سئوینج و امید وئر‌ن و اونلاری روحلاندیران بیر بایرامدیر.

بو بایرامدا مختلف ماهنی‌لار و نغمه‌لر اوخونور، یوردوموزون هر بیر یئرینده، بیر- بیرینه اوخشار و بعضاًده بیر آز فرقلی مراسیملر کئچیریلیر و ماهنی‌لار اوخونور. بو قیسا یازیدا قصد‌یمیز بودور، گوزل و قیزیل تورپاق آذربایجانیمیزدا خصوصیله اردبیل و نمین ماحالی و اونون هندورینده یئر سالان گوزل کندلرده بایرام و عمومیتله یاز فصلی ایله علاقه‌دار اوخونان ماهنی‌لاردان و نغمه‌لردن سؤز آچاق.

باهار بایرامی گلمه‌سییله طبیعت تزه‌دن جانلانیر ائله بونا گؤره هم حئیوان بئجرن هم‌ده اکینچی‌لیک ائدنلرین نظریندن چوخ اهمیته مالیک‌دیر. قدیم زامان جوتچولوک اؤزونه بؤیوک و اهمیتلی بیر پئشه ساییلیردی چونکو هر آدام بو ایشی گؤره بیلمزدی. جوتچولر اؤکوزلری ایکی – ایکی جوته یعنی بویوندروغا قوشارمیشلار و سحر تئزدن دوروب چای – چوره‌گی یئییب یولا دوشرمیشلر و یئری آلت اوست ائدرکن خوش سسله گوزل – شیرین و احساسلی نغمه‌لر اوخویارمیشلار کی بو نغمه‌لره امک نغمه‌لری ده دئمیشلر. گویا اوخویا - اوخویا جوت سورنده یورولماق بیلمزمیشلر.

حَقه باغلا آرزینی

چئویر یئرین اوزونی

آللاهی یاد ائیله سون

تانری وئره‌ر روزینی

یئملیک‌چیلر، توریک‌چیلر و تره‌چی‌لرده بایرام گونلرینده و بئله دئیه‌ک یازین اوللرینده چؤله گئدیب بئله گؤیَرنتیلردن درَرمیشلر و قونوم قونشولارا و اونا، بونا پایلارمیشلار و بو ایشله باهارین گلمه‌سینی موشتولوق وئرر‌میشلر. البته یئملیک‌چیلردن سسی یاخشی اولانی دا گاهدان الینی قولاغینا قویوب کؤوشنده اوخویارمیش:

عزیزیم سنه داغلار

ائل چیخار سنه داغلار

توتاردیم یار الیندن

چیخایدیم سنه داغلار 

چوبانلار – ناخیرچیلار و بوزووچولاردا بئله گونلرده ایشلرینی باشلارمیشلار و هرگون آلاتوراندان کندین قویون، قوزو، گامیش، اینک و قاراماللارینی هوولاییب داغ، داشا اوتلاناجاقلارا آپارارمیشلار. چوبانلار مال قویونو اوتارا - اوتارا گؤزل هاوالار اوخویوب توتک چالارمیشلار. بعضی چوبانلار سه‌گاهی توتک‌له ائله اوخویاردیلار کی آدام دوغوردان واله اولاردی. بونودا دئییم کی قویون- قوزولارین زنگوله‌سی و تمامیله ناخیرین سَسی- صداسی ائله اؤزو بیر موسیقی‌دیر هر اهل حال اوچون:

گؤزللر شیرانگاهی سان

گؤروم سنی وار اول یایلاق

آچیلسین گولو نرگیزین

یئنه مرغزار اول یایلاق

من سنی گورندن بری

سینه م اولدو غم دفتری

اؤلدور عاشیق العسگری

اؤزون گناهکار اول یایلاق

باهارین ایلک گونلری قیش اوستوندن کئچدیگینه گؤره هاوالار بولودلو، مئهلی و دومانلی کئچیر و چونکو گونش انسانلاری و یئری ایستی‌لندیریر و او،کیمسه دئمیشکن طبیعته جان وئریر، اونا گؤره گونش بولود دالیندا قالان واخت اوشاقلار دسته- دسته اولوب کوچه‌لرین تینیده بو نغمه‌نی اوخویاردیلار:

گون گئتدی سو ایچمگه

مخمل دونون بیچمگه

ایندی گلر

آی

ایندی گلر

بونودئمکله همن گونش ده گویا بولود دالیندان چیخارمیش!

اوجاق‌وئردی قاغام دئییر: قدیم بایرام گونلری و یازین اول چاغلاریندا گؤره‌ردین کی خالخال ماحالیندان خالخال گیلی ساتانلار یاواش- یاواش گلیرلر و کندی «های خالخال گیلی آلان» سسی بورویردی. چرچی‌لرینده خرمن‌لرده دوشمه‌سی کندلری داها گؤزه‌للندیریب رونق لندیره‌ردی. چرچی‌لر پار-پالتار، اوشاق اویونجاقلاری، ائو شئی‌لری و بئله- بئله ماللاردان سووای ناغارا، الک، کَم و غربیل (غربال)دا ساتاردیلار و بئله سسلردیلر‌:

ناغارا آلان

غربیل آلان

قونشو محتاجی اولان

قوجالاردا بوگونلرده قاپیدا داش و هیمه‌لرین اوستونده اوتوروب اؤزلرینی گونه وئرردیلر  بلکه قیشین سویوغو جانلاریندان چیخسین. قوجا کیشی‌لر کئچن خاطیره‌لردن دانیشیب و بیر- بیریله دردی دیل ائدردیلر و گاهدان ذوق اهلی اولان شعرده اوخویارمیش.

چارخین دولانماغی فلکین داغی

سینه‌م اوسته قوشا دَیدی نه دَیدی

بو قوجالیق عجب منه آد اولدو                          

جوان عومروم باشا دَیدی نه دَیدی

جلیل نصیرنیا

نوت:

شئیین خلخال شهرستانی‌نین شهرجیکلریندن بیریدیر. شئیینین آدی رسمی قایناقلاردا هشتجین کیمی کئچیر. اوخویاجاغینیز بو آتالارسؤزو و دئییملر جناب «جلیل نصیرنیا»نین سیاسی جغرافیا یوکسک لیسانسی اوزره یازدیغی تئزیندن آلینمیشدیر. جابر نیک‌سیرت جنابلاری همین تئزدن آشاغیداکی آتالارسؤزو و دئییلمری آییریب، بیزه چاتدیریبلار. یازیدا دانیشیق شیوه‌سی قورونوب.

ائل‌بیلیمی رئداکسیا هئیتی

اؤز باشین بزیَمئی (بَزه‌یه بیلمیر)، تویدا گلین باشی بَزئی (بَزه‌ییر).

اؤزگه‌نون  دوُلی (اؤزگه‌نین دولو) اؤزگه‌نون گؤزونده قیز گؤرسنَر.

اؤزونده گؤرمه‌ین، اؤزگه‌ده گؤرمز.

ائل گوجی (گوجو)، سئل گوجی.

ائللی ائلینه وئرسه، یانی یانینا وئرمز.

آت ایسته‌دی ائکیز دوغا، ویردی (ووردو) قارنی جیرلدی.

آت کیموندی مینَنون (کیمیندیر مینه‌نین)، دون کیموندی گیینون (گییه‌نین).

آتالاردان قالان سؤزدی، کؤپک میراثی قوردون‌دی.

آتدان ائنیب، ائشه‌گه مینیب.

آتدینی آتدان ائندیرر، پیاده‌نی آتا میندیرر.

آتی آتون (آت‌ین) یانا باغلاسون (باغلاسان) همرنگ اولماسا هم خوی اولار

اَتیمی یئسه، سوموگومی آتماز.

آتینان آرواددا وفا اولماز.

آج آدامون (آدامین) ایمانی اولماز.

آدام اؤلر آدی قالار، اؤکوز اولر یئری قالار.

آرادا یاتار، یورقانا پول ورمز.

آرادا یییه‌ر، اوجدا گزر.

اربابون (ارباب‌ین) مالی گئدر، نوکرون (نوکرین) جانی چیخار.

آرپا اکن آرپا بیچر، بوغدا اکن بوغدا.

آروادون (آروادین) اودون‌نوغون اینانما، کیشی‌نون (کیشی‌نین) تره‌لیگین

آروادون شریک‌لی اولسون، مالون (مال‌ین) شریک‌لی اولماسین.

آری قهری چک‌مییَن، بال قدرین بیلمز.

اؤزی(اؤزو) پ...جا، سؤزی (سؤزو) اوخوجا.

اؤزی(اؤزو) دوشن آغلاماز.

آش آستانا، خشیل بوستانا، چؤرک هندوستانا.

ائشگون (ائششه‌یین) بؤیوکی قالیب طولده.

ائشگه (ائششه‌یه) گوجی چاتمی، پالانین تاپتی

اصفهان‌نان گلن قیرخ گون آنقیرار.

آغاج بار گتدیگجه باشین آشاغی توتار.

آغاجا باخ یئرین تعریفله.

آغاجی ایچنن قورد ییئر

آغاجی آلارسان اَله، اوغری ایت اؤزون بیلیندیرر.

آغاشدا گیردکانی جوت گؤرمه‌سه داش آتماز.

آغزینان سوت ایی گلِی (گلیر).

آغلاماغین بیلمیین اؤلی‌سین گور با گور سالار.

آغلامیانا په‌په یوخدوی.

آغور اوتی (آغیر اوتور) باتمان گل.

اکدیگیم نخود! بیچدیگیم نخود! بازارا گلدون لبلبی اولدون؟

اکمه نامرد زمیسین، نه بیتر نه دَن باغلار.

اؤکوز اؤزونه کوروشنه اَکنده باشی آغریر.

اؤکوز قورییا چکر، گامیش یاشا.

اَل اَلی یووار، اَلده دؤنر اوزی یووار.

اَل ایشلر گؤز قورخار.

آلا ایتدن مشهوردی.

آلا قارقا بالاسین چوخ ایستر، کوره قویون گؤزون چیخادار.

آلچاخ آدام هلیچین، اوجا آدام ائلیچین

الگی اله‌نیب، قلبیری گویده فیریللی (فیریلدیر).

الله ائشگی تانیدی، بوینوز ورمه‌دی.

الله داغلارا باخار قار سالار.

اَلون یاغلیدی سورت باشووا!

اَلی اَله ویرسون (وورسان) سس گلر، تک اَلون سسی اولماز.

اللی اللی اوسته، پنجاه‌دا الی اوسته.

اَللی یاشون ییرمی یاشا، نه داخلی واردی یاراشا.

اَلی یانئی آغزینا تَپئی (الی یانیر آغزینا تَپیر)

اَلینن آچیلان دوونی (دویونو) نییه دیشینن آچاسان.

انجیردن کامین آلیپ ناره یئریهلِی (یئریکله‌ییر).

او آدامننان قورخ کی آلاهیننان قورخماز.

اود اولموش هارانی یاندیرمیش.

اوددان کول تورر، کولدن اود.

اوجا آدامون عقلی دابانیندا اولار.

اوچ- دؤرد ایل یئ تره چؤرک، سورا ییئرسن کره چؤرک.

اووچی‌یا داغ گؤرسدلر، اوو گؤرستمزلر.

اوخون داشا دَیدی.

اؤوده یوخدی گئجه‌لیک، گؤلونن گئچی حاجی‌لیخ. (ائوده یوخدو گئجه‌لیک، گؤیلوندن کئچیر حاجیلیق)

اؤرتولی بازار، دوست‌لیغی پوزار.

اورک یانار، گؤز یاشی چیخار.

اوره‌یی‌نون زیغی چیخیپ اوزونه.

اؤز آدین اؤزگه‌دن سوروشئی.

اوزگه آتینا مینن تئز دوشر.

اوزومه باخ حالیمی خبر آل.

اوزومی اوننی گؤروپ آدیمی دییرمانچی چاغیرما.

اوزون سؤزون قیسساسی.

اوزووه ایینه باتیر، یولداشووا تبه‌نه.

اوشاخ بؤیر، چولی بؤمز.

اؤکوز بندینن آچیلسا دای بندینه سیغشماز.

اولار آشیم سووی، اولماز باشیم سووی.

اولمامیش آتا آخور چکمه.

اولمامیش اوغلانا دون تیکمه!

اؤلمک اؤلمکدی، خیریلّاماخ (خیریلداماق) نمه‌سیدی.

اؤلی اوزوی سووخ اولار.

اؤلیلر بئله ‌بیلر، دیری‌لر حالوا یئییر.

اون ایکی اماما یالوارنجاخ، بیر آللاها یالوار.

اونون یوخدی، فتیر ائله.

اوولیا سؤزونه باخمیان، اولیا- اولیا قالار.

اؤوی تمیز ساخلا غافیل قوناخ گلر.   اؤزووی تمیز ساخلا غافیل اؤلوم گلر.

ایپ نَغَده اوزون اولسا، دوغاناخدان گئچر. (ایپ نه قده‌ر اوزون اولسا، دوغاناقدان کئچر.)

ایت آپاران اولسون.

ایت ایتتیگین ترک‌ائتسه، سومسودوگون ترک‌ ائتمز.

ایت قورساغی ساری‌یاغ گؤتورمز.

ایت هورر، کروان گئچر.

ایتدن قورخماخ عایب‌دور.

ایتی توتون من قاچیم.

ایتی ییسینه تانیدیرسان؟

ایچریم اوزومی یاندیرئی، ائشیگیم اؤزگنی.

اَیری آغاج دؤنومونه.

ایش برعکس گلنده خشیل دیش سیندرار.

ایکی آیاغین سوخوپ بیر باشماغا.

ایکی قاراما (قاپاز) بیر باشا؟

ایل جوت گلر، سؤز واقتینا چکر

ائلات ایشلر تات ییر، ائششک ایشلر آت ییر.

ایلان قیرخ ایلده اژدها اولار.

ایلان ویران، آلا چاتیدان قورخار.

ایلان هر یئره ایری گئتسه، یوواسینا دوز گئدر.

ایلانون (ایلانین) زهله‌سی یارپوزدان گئدر یوواسینون قاباغیندا بیتر.

ایلانی صوفی محمد الینن توتال‌للار.

ایمانیمی ساتیرام، چؤرگیمه قاتیق ائلییَم.

اینک گؤز ائله‌مسه، کل گلمز.

آیی بد جنواردی، یوموردادی یوموردادی!

اییدون اییدن (ایگیدین ایگیددن) احتیاطی آرتیق‌دی.

اییدیم ایید اولسون، کول دیبی ائویم اولسون.

آیی‌نون مین‌بیر اویونی اولار، بیر گیردکان اوسته.

باجا اَیری اولسا، توستو دوز چیخار.

بادینان گلن بادینان گئدر.

بارلی آغاجا داش آتاللار.

باققال همیشه گیله یئیر.

بال وئرمیسن، باری ساشما!

بالالی قوش/ آری بال یئمز.

بورج گئدر گلین قالار.

برک آدامنان قیشدا بوز آلماخ (آلماق) اولماز.

بئش بارماخ (بارماق) بیر اولماز، بئشیده شیرین اولماز.

بئله اوتدیبسان (اوتلاییبسان)، هانی قویروغون؟

بو قار هامینون قاپیسینا یاغار.

بو الینن وئر، بو الینن آل.

بو گؤزی توتسون او گؤزه ایشیغی یوخدی.

بوستانچیا تره ساتما.

بولوت آلتینون گونی، یاشماخ آلتینون دیلی. (بولود آلتی‌نین گونشی، یاشماق آلتی‌نین دیلی)

بَی وئرن آتون دیشلرینه باخمازلار.

بیر الینن ایکی قارپوز توتماق اولماز.

بیر ایاغی گوردا.

بیر باتمان تنبکی چکیپ، تزه دئییر ایی گلی.

بیر گولینن (گول ایله) یاز اولماز.

بیر ناخیرون آدین بیر دانا باتیرار.

بیری بیرینه باغ قییار، بیر بیرینه سالخیم قیماز.

بیری بیرین ائوه قویماز، بیری چوماغین یوخاری باشا قویار.

بیری‌وار دیندیررسن جان دییر، بیری‌وار دیندیرمَسون یاخچیدی.

بیز موتالی بیراخدیخ، موتال بیزی بیراخمادی.

پای ورمیش، دالیجا گلمیش.

پایدان پای اولماز.

پلوون اوستون یئیب، چؤره‌گون اورتاسین.

پیر منیمدی کرامتین بیلیرم.

پیس آدامنان پیس حرکت چیخار.

پیس گلین قاینه‌نه‌نی بَیَنمز.

پیس‌لیک گؤرمیین، یاخچی‌لیخ قدری بیلمز.

پیشیک ائودن چیخاندا، سیچان مرجان گولی اوینار.

پیشیک اؤلدورئی، گلین گؤزی قورخودئی.

پیشیگون الی اته چاتماز، دییَر میندار‌دی.

پییه تندیردن ایستیدی؟

تات آتا مینسه تارینی تانیماز.

توخ (تویوق) غاز یئریشیگی یئریسه جورجنک اولار.

تاخمامیش تاکّیلادما! (تاققیلداتماق)

تبریزده قره بورک آختاریسان؟

توخون آجدان نه خبری؟

تره‌زینون آغور باشی آپارار.

تئز دوران، تاپار.

تَزه بالیخ ایستین، قویروغی سو‌دا اولار.

تزه کوزه سرین سو ساخلار.

تَزه گلدی بازاردان، کهنه دوشدی نظردن.

تنبل آدام فت‌گیر اولار.

تنچییه (تنیکه‌چی‌یه) وئره- وئره قیمت قازان قیمتینه چیخار.

توبه توخلوخدان، داعوا یوخلوخدان.

توتون گؤزی آجیشدیرار، کور گؤزون نه‌یین آجیشدیرار.

تولکی تولکییه بویورار، تولکی قویروغونا.

تولکی وار باش کسر، قوردون آدی بدنامدی.

تومان‌سیزلیغدان اؤده (ائو) قالیپ.

تووغی (تویوق) سالارسان دجه (؟)، دورار ائشینمگه

جهد ائله دوست قازان دوشمن اوجاق باشیندا.

جهمنه گئدن اؤزونه یولداش آپارار.

چاخ‌چاخ باشین تولار، درمان بیلدیگین ائلر (ائیلر).

چادراسی اولمیان تویدان قالار.

چؤره‌ک وئرن چؤرکدن قورخماز.

چؤره‌گی وئر آجا، ائله بیر گئدیبسن حاجا.

چؤرگی وئر چؤرک‌چیه بئش‌دنه اوسته.

چالیشان اَلی پیچاخ کسر.

چایا یئتیشمه‌میش قیچووی چیرماما.

چراغ اؤز دیبینه ایشیخ سالماز.

چرچی ائشگین تعریفلر، ابله آروادین.

چنارلار باشین تولار، سوودلر دییَر منده- منده.

چوبانون اؤی (ائو) اولماز، قونشونی دیق (دیغ/ دق) اولدورر.

چوبانون سوغاتی موجّاجیغ اولار. 

چوبانون گؤولی (کؤنولو) اولسا ارکگدن بوزماش چیخادار.

چوخ دانیشان چوخ قاریخار. (کیریخار/ سهو ائدر)

چوخ گؤزدن گئتمه بوینوزون چاتان یئری قاشی.

چوخ یاشییان چوخ بیلمز، چوخ گزن چوخ بیلر.

چوخ یئمکلیک آز یئمکلیک‌دن قویار.

چؤلمک دیررنر (دیغیرلانار) دوواغین تاپار.

چیخی ناخیر چیخسن، چیخمی دانا دونوخ چیخدی

حاجا گئدن گلدی، ساجا گئدن گلمه‌دی.

حاجدا قاپوندا، آجدا قاپوندا.

حساب دینارینان، باقیش خلورینن (باغیش خالوار ایله).

حق سؤز آجی اولار.

خارخا (خلقه/ خالقا) ایت هورر، بیزه چاقّال.

خارخا چیخار گؤزل قاش، بیزه چیخار دابانی جیریخ کئچل باش.

خان اوغلان چکر دایی‌سینا، خانم قیز چکر بی‌بی‌سینه.

خان باغیش‌لئی، خان‌قولی باغیش‌لامئی.

خلورینن (خالوار) گلن، مثقال‌ینان چیخار.

خنجر یاراسی دوزه‌لر، سؤز یاراسی دوزه‌لمز.

خوروز یوخویدی صاباح (سحر) آچیلمادی؟

دادلی‌جا گئت، دوزلوجا گل!

دارتمامیش کزه‌سین چیخئی.

داش قاییا (قایا) توش گلی!

داشی گؤردوم، دمیره دؤندوم.

دعوانی قلینج ائلر، سودانی پول.

داغ اوچا، گره‌ک دره دولا.

داغ داغا چاتماز، آدام آداما چاتار.

داغداغان ییئن دیش سینماز.

دالدان آتان توپوغا دیَر.

دامجی گئدر گول دولار، گول آچیلار سئل اولار.

دامجیدان قورتاردیخ، شیرشیرا دوشدوک.

دانیشاندا آیون اون‌دؤردینن دانیشئی.

داوارا قورد دارادی، وای بیرده‌نلی‌‌نون گونونه.

دای نییه دییرسن چولادی، دنن قبیردی.

دایراچی (قاوالچی) نه‌ بیلئی زروناچنون اوردی شیشئی.

درماننان (دییرمان) گله‌نون الینه باخاللار.

درمانون (دییرمان) بوغازینا سالسون دیری چیخار.

دره سوموکی‌نن مال اولماز.

دره‌ده قورد آزدی، بیری‌ده گمینن گلدی.

دریاجه عاقلون اولسا، یوخسول اولسون گوللر.

درین قویی قازان اؤزی دوشر.

دلی، دلی‌نی گؤرنده چومباغین (چوماق) گیزلدر.

دلی‌یه هئل وئر الینه بئل وئر.

دمیر قاپیلی، تاختالی قاپییا ایشی دوشر.

دَوه گؤردوم، گؤرمه‌دیم.

دوز یئمه‌میش دوزقابین آتئی.

دوز یول گئدن یورولماز.

دوزده یئریمئی، شوخومدا شیلاخ آتئی.

دوستی آختار، تاپسون ساخلا.

دوشاب آلدیخ، مربا چیخدی.

دوشان یاتار آننان (اوندان سونرا) قاچار.

دوشانا دییَر قاچ، تازیا دییَر توت.

دوشانی اره‌بینن (اَرابا) توتاللار.

دوغینان (آیران) دوشابدا فرق بیلمز.

دوغمامیش زاهی اولوپ.

دولت کی وار اَل چرکیدی، یوسون گئدر یوماسون گئتمز.

دَوه‌نی چؤمچئه‌نن سؤواری.

دونیا گؤرن چوخ یالان دانیشار.

دووزدان بیر توک قوپارتماخ قازاشدی.

دَوه اویناسا، قار یاغار.

دَوه دَوییه ساقیزون منه ایت جهنمه.

دَوییه چیمدیک نَمه ائلر.

د‌دون سوغان، نه‌‌نون ساریمساخ، هاردا اولدون گولمه شکر؟

د‌ده‌سی اؤلن پاخیل اولار.

دیل باشا بلادی.

دیلنچی‌نون اوزی قره اولار، تورباسی دولی.

زمستان گؤرمیین بولبول، بهارین قدرین بیلمز.

ساری اینک سوت وئرر،‌وئرر، داغیدار.

سؤز سؤز گتیرر.

سامان سنوندی! سامانیخ کی یوخ؟

سؤنجک (سئوینجک) قوردون آغزی باغلی قالار.

سحر گونی یاریمیان، آخشام گونی یاراماز.

سئشمه، سئشمه‌لیگه دوشرسن.

سفارش‌ینن حاج قبول اولماز.

سفئح سارینی سؤوَر (سئور)، دلی قرمزی.

سققلیمیز یوخدی، سؤزوموز قاباغا گئچمئی.

سن عزتی تامام ائله، کافر قوناغون اولسا.

سنن حرکت، آللاهدان برکت.

سنه قوربان اریک آغاجی، اَتیم شیرین دنیم آجی.

سنی چوخ ایسته‌سم، اؤزومی سننَن چوخ ایسته‌رم.

سو اولان یئرده تیموم (تیمّم) باطل دی.

سو بویلی آروادون قارنینان گئچر.

سو گلن گونی یولون تانیر.

سو میمون ایاغینا چیخسا، بالاسین قویار ایاقی‌نون آلتینا.

سوتدی قویون سوری‌دن آیریلماز.

سُوَر، دُوَر (سئوه‌ر، دؤیَر) اَریم یوخ، یئل آپاران اونوم یوخ.

سؤزی دئدیم ائشیدسن نه کی دونوب دوشورسن.

سوغان یئمیپ‌سن نییه ایچون گؤنئی؟

سوقانی یییَر دردجَر، قالاغی ائلر عیب‌جَر.

سویوب، سویوب قویروغوندا میندار ائلییب.

سهچه‌چی (سهنگ/ کوزه) سنیخ سهچه‌ده سو ایچر.

سیچان اولمامیش چووال دیبی دلئی.

سیرینتی‌دن اودون اولماز، ویلینتی‌دن آرواد.

شاه قاباغینان ایت‌کمین گئچ، ایت قاباغینان شاه‌کمین.

شرطی شوخومدا کس، خرمنده دعواسی اولماسین.

شعورری اوشاغا نه د‌ده‌ مالی، بئشعور اوشاغا ها د‌ده ‌مالی.

شیطانا پاپاخ تیکر، جینه بورک قویار.

صاغیر اوشاقسان ییغیش یات، سنه نه یارئی اوزانماخ.

صبحانه‌نی برکیت، ناهاری ترکیت، گئجه شامین وئر دوشمنه.

صبیرینن حالوا پیشر ای غورا سنن، بسله‌سون اطلس اولار توت یارپاغیننان.

عاقیللوز هانسیدی؟ قاباخداکی زنجیرری.

عالیمینن داش داشی، جاهیلینن بال یئمه.

عالیم خراب، عالم خراب.

عزرائیل داناسین قورد یئمز.

عزیزیم عزیزدی، تربیتی اوننان عزیزدی.

فالاسیز یوموردییان، تَرسه یومورددار.

قاپونی قویوپ باجادان گلئی.

قاران‌قولوخ دالی ایشیغدی.

قارداشلار ساواشدی ابله‌لر ایناندی.

قارقا ایستر کهلیک یئریشی گئده، اؤز یریشیگین آزدیرار.

قارقالار منیم توغوم (تویوغوم).

قارنی یاتاغینا سیغیراللار.

قاریشقا نمه‌دی کله‌پاچاسی نمه اولا.

قارین دویوران آشی گؤز تانیر.

قارینا گئدن قازاشدی.

قازان دئدی دیبیم قیزیل‌داندی، چؤمچه ‌دئدی دولانیب چیخمیشام.

قاشین دوزلدن یئرده، ویردی گؤزون چیخارددی.

قاتیر آلمامیش پالانین تیکئی.

قایناماغا، سیغیر اَتی.

قره‌آغی باسماخدان، آغ قره‌نی باسئی.

قره پالاز یوماغینان آغارماز.

قره پالازا بورون ائل دالیجا سورون.

قره سودان قایماخ گتیرئی.

قره‌چی چالی، کورد اوینی.

قورویان گؤزه چؤپ دوشر.

قلبیریجه ائوی اولانون، داغلارجا محنتی اولار.

قودوغون مئیلی کنده ساری‌دی.

قوربان اولوم او شرّه، اوستونن اوچ گون گئچه.

قوربان اولوم دوشمنه، دوشمن قویماز دوشم من.

قورد نه‌بیلئی قاتیر باهادی.

قورقانون یانانی چیرتدار.

قوری‌نون اوتونا یاشدا یانار.

قوناخ قوناخی ایستمز، ائوچی ایکی‌سینده.

قونشوم قونشی اولسا، کور قیزیم اَره گئدر.

قونشون پیسدی سات قوتول، آروادون پیسدی بوشا قوتول.

قونشی تعریفلَسه قوتی قاچ، ننه تعریفلَسه قوی قاچ.

قونشی‌نون سئوالین قونشی‌دان ائلللر.

قونشی‌یا امید اولان شام‌سیز قالار.

قویون قوزی ایاغی باسماز.

قیچیوی یورقانوجا اوزاد.

قیز قاپوسی، شاه قاپوسی.

قیزیل خوروز دنه گلر.

قیزیل گول یئرینه چالی تیکانی چیخیپ.

قیزیم سنه دییرم، گلینیم سنه ائشیدیریرم.

قیش گلیپ گئدر، اوزی قره‌لیک کؤموره قالار.

قیصاص قیامته قالماز.

کاتدانی گؤر، کندی چاپ.

کئچل یالاماغی قاباخلار.

کسسَک اؤتوروپ، داشا آغلئی.

کسسَک ویران، داش ییئر.

کسسکی ازمگینن چانقیل- قوم اولماز.

کؤتوک‌لر اوستونده، شویلر دوغرانار.

کور توتدوغون بیراخماز.

کور کورا جیرت دئمسه باغری چاتدار.

کور نه ایستئی، ایکی گؤز، بیر ایری بیری دوز.

کورینان چؤرک یئه، تارینی آرادا گؤر.

کوسا گئتدی سققل گتیره، بیغین‌دا قویدی گلدی.

کؤکلمیرم، نییه آریخلئییم؟

کیشینون سؤزی بیردنه اولار.

کیمنن گول آلمیشیخ! کیمنن گولابین چکک!

گئچن گونه، گون چاتماز.

گئچی جان اوسته، قصاب پی آختارئی.

گئچی دییر: قارنیمی دولدور قورا قویلا منی. قویون دییر: قارنیمی دولدور قارا قویلا منی.

گئچی ساتان دِز گؤتورمز.

گئچینون قوتوری سوی (سویو) بَینمه‌ز.

گؤیدن یئره یاغماخدان، یئردن گؤوه یاغیر.

گؤردون یئمک، دا نه دئمک.

گؤرمَمیشون اوغلی‌دا گورمَمیش اولار.

گؤز گؤرمسه درد آرتماز.

گولی سوون (سئون) گؤچک اولار.

گؤروکن داغ، اوزاغ اولماز.

گچینون اجلی گلنده چوبانون دیَنه‌گینه سورتوشر.

گئدنه یولداش، گلنه قارداش.

گلین اوجاقا گلر.

گلین باشارماز اوینیا دییئر یئر اَیریدی.

گلین سوت آشی گؤرر، یاشماغی یادیننان چیخار.

گلیننیک بیزه گلدی، گئجه‌لر قیسسالدی.

گوردان گلن من، خبر وئرن سن؟

گوروم وار قبیریم اولا؟

گولمز گلمز، گولسه تشت قاباغیندا گولر.

گولمه قونشووا گلر باشووا.

گون گؤرمَمیش گون گؤرر، گون اورتا واقتی چراغ یاندیرار.

گون همیشه مه آتدا قالماز.

گونی، گونی‌نی گؤچک ائلر، قئینی‌خاتین، قینی‌خاتینی کردارری.

مال ییئسینه چکمه‌سه حرامدی.

مالووی یاخچی ساخلا، قونشووی اوغری توتما.

مسجدون قاپوسی آچیخ اولاندا کؤپکون یوخوسی گلر.

مسجدی ایشله‌ممیش کور اوتدی قاپوسوندا.

مغان، مغان اولسا بیر قویون ایکی قوزی، مغان، مغان اولماسا نه قویون نه قوزی.

من دییرم خاجییام (خواجه)، بو دیییر نئچه اوغلون وار.

میلچک قانا گلر.

مین یئردن باغلانان بیر یئردن آچیلار.

مین یولداش آزدی، بیر دوشمن چوخ.

میوه‌نین یاغچیسین چاقال یییر.

نادانینان گئتمه یولا، باشووا گتیرر بلا.

ناکسَ بوشلی اولان، یا تویدا دییَر یا بایرامدا.

نسیه گتمز کیسیه.

نقدی ویلیپ، نسیه دالیجا گئدیپ.

نمه تؤکسون آشووا، او گلر قاشقووا.

نه تیردی، نه پاییز.

ننه‌سینه باخ قیزینی آل، اَرشینه باخ بئیزینی آل.

ننه گزن آغاشلاری، بالا بیداخ، بیداخ گزر.

واردان ضرر گلمز.

هامینی سئل آپارار، بیزی یئل آپارار.

هامییا دایی، بیزه‌ده دایی؟

های هایی گئدیب، وای وایی قالیب.

هئچ ائله‌بیر درمان یولوندا گؤرمیب.

هچ کس اؤز آیرانینا تورش دئمز.

هر اوخویان ملانصرالدین اولماز

هر تووخ ایکی ساریلی یومورداماز.

هر د‌ده‌سین اولدورن کوراوغلی اولماز.

هر کس ایستر اوتی اوز قاباغینا دئشه.

هر کسون توتونی اوز باجاسیننان چیخار.

هر میوه‌نین بیر دادی اولار.

هر نه‌یون تَزه‌سی، دوستون کهنه‌سی.

هم خودانی ایستئی هم خورمانی.

همدان اوزاخ، کردی یوخون.

همنشینووی باب ائله، گؤرن دئسین هابئله.

یاتان اؤکوز، دوران اؤکوزی اوسته‌لئی.

یاخچلیخ ائله آت دریایا، بالیخ بیلمسه خالیق بیلر.

یاخچیلیغا یامانیخ، کور ائشگه سامانیخ!

یئر برک اولار، اؤکوز اؤکوزدن بیلر.

یارانی ایستی- ایستی باقلییاسان.

یئرده قالمییان گؤیده بند اولماز.

یاریمادیخ اوتوننان، کور اولدوخ توتون‌نونن.

یازون یاغین‌تیسی، قیشون چؤرک قاتیغی‌سی.

یاغی یاغ اوسته قویوب، یارمانی یاوان اوسته.

یالان سؤزون دوغری‌سی.

یالان وردیم دوغری آلدیم.

یالانچی بئله چیغیردی، دوغورچی‌نون باغری چاتدادی.

یالانچی طمحکاری آللادار.

یان منه، یانیم سنه.

یایدا آغاران‌سیز، قیشدا یورقانسیز.

یئته‌نه یئته‌نئی، یئته‌مینه دالدان داش آتئی.

یئتیمه اورک وئرن چوخ اولار، چؤرک وئرن آز اولار.

یئرسیز گلدی، یئرری گئتدی.

یئرون گندی داش قالا.

یئمک‌نین دویمامیشیخ، یالاماغی‌نان دویاخ!

یومورتادان توک قیرخار.

یییَنده قهرمان‌گیلده، قنبرَ دایی دییَرسن.

فرماندار نمین گفت: واحد بین المللی دانشگاهی دست کم با 40 رشته در سطح دکترا در آینده نزدیک در این شهرستان راه اندازی می شود.

سیدتقی دریتیم روز پنجشنبه در حاشیه جشنواره خیرین مدرسه ساز نمین در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: با راه اندازی این واحد در شهرستان نمین شاهد پذیرش دانشجو از بسیاری از کشورهای دنیا خواهیم بود.

وی گفت: این شهرستان هم اکنون در حال تبدیل شدن به یک قطب دانشگاهی مهم است.

دریتیم همچنین به کسب مقام اول استانی جشنواره خیرین مدرسه ساز نمین در سال گذشته اشاره کرد و خواستار کمک بیش از پیش خیرین مدرسه ساز منطقه برای رفع مشکلات فضاهای آموزشی و تجهیز آموزشگاههای منطقه به امکانات سخت افزاری و نرم افزاری مورد نیاز برای استقرار سیستم 6.3.3 در این شهرستان شد

خدمت دوستان عرض شود؟؟؟؟؟؟

چندی پیش به دلیل قابلیت های شهرستان نمین خبری مبنی بر احداث دانشکده فنی در این شهرستان شنیده  می شد.

و اینک هیچ نمی گویند!!!

دل خوش کردیم و نگران نیستیم که مسئولان شهرمان بیدارند و طرح از دست نخواهد رفت.

جشن تکلیفی در کانون پرورشی فکری کودکان شهرستان نمین برگزار شد.جشنی بدون نمازبود.چادر نماز زیبایی به همراه کیف و جا نماز فراهم کرده بودند به هر دانش آموز فرموده بودند سی هزارتومانی بیاورند.(داریم کسانی که تهیه هزار تومان هم برایشان مشکل است)و وسایل پذیرایی هم فراهم بود ...!

دلیل آن را جویا نشدیم .

ولی چند موردی بود که جای سوال داشت .

آیا این راهی برای درآمد زایی پارچه فروشان و خیاط ها می باشد؟

آیا هدف دور هم جمع کردن بچه ها و شادی کردن آنهاست؟

آیا سالن انتخاب شده برای جشن نباید مناسب نماز خواندن باشد؟

شاید توجیحی باشد روحانی محترم تشریف نیاورد ؟یعنی در این شهرستان یک روحانی محترم پیدا نشد . مدیر مدرسه یا معلم پرورشی  نمی توانست خود پیش نماز شود ؟

این  کودک چه خاطره ای از این جشن با خود خواهد داشت ؟

کسی را محکوم نمی کنیم . ولی اگر مسئولی پیدا شود جواب سوالات ما را بدهد سپاسگزار خواهیم شد .

جنگل فندوقلو شهرستان نمین

سایت جنگل فندوقلو شهرستان نمین

یکشنبه هفتم خردادماه جاری خبر مسرت بخشی رسید.خبر را خود آقای یوسفی دادند.نا خود آگاه شعر معروف رودکی را زمزمه کردم.

                  بوی جوی مولیان آید همی                      یاد یار مهربان آید همی ..

آری آقای یوسفی به اتفاق آقای محسن رجایی پناه تصمیم گرفته بودند که دیداری از شاگردان دیروز خود داشته باشند.وقت تنگ بود.من مسئولیت اطلاع رسانی به دوستان همشهری خود را بر عهده گرفتم.قرار شد که شاگردان مقیم اردبیل ایشان نیز در فرودگاه اردبیل از استادان گرانقدرمان پیشواز نمایند.بالاخره هواپیمای مسیر شیراز به اردبیل در روز دوشنبه هشتم خرداد ماه جاری بر زمین نشست.جمع کثیری از دوستان در همان جا آموزگاران  دوران ابتدایی خود را درآغوش گرفتند که در راس آنها آقای اکبر میرزایی (دبیرریاضی امروز وشاگرد اول زمان یوسفی وصاحب سکه طلای بهمن بیگی) قرار داشتند.

پس از استقبال ،همه می خواهند که استادان گرانقدر را به خانه خود ببرند.اما  آقای یوسفی طبق برنامه توافق شده  تاکید می کند که دوستان در مغان منتظرند واجازه حرکت می خواهد.بالاخره کاروان براه می افتد. ما هم برای یک استقبال جانانه خودمان را به ورودی شهرپارس آباد  رساندیم ......ناگهان خبر تازه ای رسید.خبر این بود که در فرودگاه اردبیل و درجمع استقبال کننده ها دخترخانمی  بنام سولماز از میهمانان عزیز دعوت می کند وباز با تلفن  پافشاری نموده و کاروان را بالاخره به خانه اش برمی گرداند.به دوستان گفتم این دختر سولماز پورنعمت نام دارد.از اهالی نمین است....

راستش من قبل از آشنایی با سولمازخانم حتی برای یکدفعه هم که شده  سعادت دیدار ازشهر پرافتخارنمین را نداشتم.اطلاعاتم از این شهر بسیار اندک وجسته گریخته وکتابی بود.شنیده هایم حکایت از آن داشت که اهالی نمین نسبت به جمییت خود از لحاظ فرهنگ وادب  یک سر وگردن بالاتراز سایر بلاد وطن پهناورمان است.تا اینکه سولماز خانم از روی یکی از نوشته هایم با بنده آشنا شد.به من زنگ زد.آشناتر شدیم.یکبار به اتفاق خانواده اش به مغان سفرکردند ودرهمینجا تحت تاثیر شخصیت منحصربفرد محمد بهمن بیگی قرار گرفتند.همین احساسات پاک ایشان بود که به استقبال میهمانان عزیزمان شتافت.ثابت نمود که هنوز در عصرماشینی ما کسانی پیدا میشوند که اخلاق نیک آباء اجدادی خود را در دل خود جاودانه ساخته اند.میهماننوازند.بی ریا هستند.و... آری سولماز به عنوان فعال فرهنگی استان اردبیل وشهر نمین کسی نیست که خود را پشت نوشته هایش پنهان کند.کسی نیست که فعالیت ادبی وفرهنگی اش واحسنت های دیگران ازش شخصیتی مغرور وکاذب بسازد.آری او یوسفی و رجایی پناه را بخاطر ارزش وبهاء دادن به مقام معلم میزبانی کرد .سپس بعضی از دوستان و استادان عرصه فرهنگ و ادب شهر نمین را هم بخانه دعوت نمود.

صبح سه شنبه سولمازخانم میهمانان را تا اردبیل بدرقه کرده وتحویل شاگردانی دادند که منتظر استادان خود بودند.همین روز آقای یوسفی وآقای رجایی پناه به پارس آباد رسیدند .خانه ام را با گل جمال شان منور ساختند....شاگردان فراوانی دورشان را گرفتند.همه ی دوستان ازآموزگاران دیروز خود سرمست شدند. حرارت گرفتند. هوا نیز حرارت داشت.تصمیم شد سری به پارک بزنیم.دسته جمعی حرکت نمودیم.همه شاد وبشاش بودیم.از خاطرات کودکی می گفتیم.می خندیدیم.بعضی ها کارنامه ابتدایی خود را هم آورده بودند.کارنامه هایی که خط وامضاء همین عزیزان درآن خودنمایی میکرد.برخی دیگر با خود عکس های دسته جمعی دوران کودکی به همراه داشتند.این عکس ها را درآن زمان عکاس پیشکسوت پارس آباد آقای قاضی زاده  می گرفت..آنروزها آقای قاضی زاده  به درخواست آموزگاران عشایری خیلی به روستا ها سرمیزد.از دانش آموزان عکس های دسته جمعی می گرفت...درمجلس ما عکاس قاضی زاده هم حضور داشت.ایشان هم احساساتی شده بود. با خاطره های خود مجلس را می خندانید.می گفت: من از آقایان یوسفی و رجایی پناه تشکر می کنم که همه ی بدهکارانم را در اینجا جمع کرده اید.می گفت که اغلب اینها در آنروزها 15 ریال پول عکس مرا نداشتند. اما امروز برای خودشان آقای مهندس وآقای استاد و دبیر شده اند.باز می خندیدیم. شاید بعضی ها مدتها بود که نخندیده بودند.شاید بعضی های دیگر آخرین خنده خود را بخاطر نداشتند.اما براستی  بعداز ظهر جالبی بود.خاطره گویی بسیار شد.طبق معمول از زنده یاد محمد بهمن بیگی بنیانگذار ومدیرکل  آموزش عشایری ایران هم یاد شد. در واقع بهترین خاطره ها به آن مرحوم فقید تعلق داشت.دوستی گفت که روزی محمد بهمن بیگی در بازدید دوره ای خود از کودک دبستانی پرسیده بوده که : پسرم، نادرشاه را برایم تعریف کن ببینم. کودک رو به ایشان می گوید : آقا معذورم بدارید.آقا بخدا نمی توانم نادرشاه را تعریف کنم.اگه تعریف کنم ،منهم میشم عین نادرشاه.میشم یک خونریز.میشم یک بی رحم.یک...اما اگه بخواهید می توانم نقش نادرشاه را برایتان بازی کنم.کودک شروع به ایفای نقش نادرشاه میکند و مورد لطف قرار می گیرد.

باز یکی از دوستان نقل میکرد که روزی دانش آموز عشایری پای تخته سیاه رفته وپس از عالی بودن کارش دستهای خود را به کمر می گذارد و حالت ژست  بخود می گیرد که بلافاصله مدیرمدرسه یواشکی می گوید :بچه دست های خود را بینداز.مگه نمی بینی که در مقابل جناب مدیرکل هستی.؟  ناگهان آقای بهمن بیگی برافروخته شده و رو به مدیرمدرسه فریاد می کشد که : آقای محترم،عشایر مملکت ما مدتهای طولانی  در مقابل خان ها و بگ ها دست به سینه نوکروار ایستاده اند ومن سی ساله که زحمت می کشم تا یادشان بدهم که دیگه در مقابل احد الناسی دست به سینه نباشند حالا تو می خواهی همه زحماتم را بر باد دهی ؟ ؟ !! و ...

خاطرات چهارشنبه دهم خرداد ماه بازهم جالب تر بودند.دسته جمعی به اداره فرهنگ وارشاد اسلامی  رفتیم.در شب شعر،شعرا و ادبای شهرپارس شرکت کردیم.به مناسبت حضورآقایان یوسفی و رجایی پناه  شعرها و خطابه ها به مقام معلم اختصاص یافت.سپس  اداره فرهنگ وارشاد اسلامی پارس آباد به رسم یادبود با تقدیم هدایا ازمیهمانان عالیقدرمان  قدردانی نموده وبه افتخار این عزیزان سفره شام تدارک دیدند.

آقای یوسفی وآقای رجایی پناه صبح دیروز یازدهم خردادماه جاری ،پارس آباد را به مقصد اردبیل ترک کردند.شرح سخن و خاطره بسیار زیاد است.پرداختن به آنهمه لطافت صادقانه ی دوستان میسر نیست. لذا برای اطاله کلام به تشکر از عزیزان اکتفا می کنم.

1-قدردانی شاگردان دیروز آموزش عشایرازخانم سولماز پورنعمت و خانواده اش خصوصا از مادرگرامی ایشان و دایی محترم شان آقای قشم جاوید بخاطر میهمان نوازی در شهرفرهنگ مدار نمین و با تشکراز استادان گرانقدرمان آقایان. داریوش جهانی- استاد فروغی- حسین اصلانی و....بخاطر شرف حضورو افتخاری که دادند.

2-با تشکر از مدیریت و کارکنان صدیق و دلسوز اداره  فرهنگ وارشاد اسلامی شهرپارس آباد مغان.

3-با سپاس از انجمن شعر وادب شهرپارس آباد مغان.

4-با سپاس ازگروه نمایش مغان هنر خصوصا با نمایش داستان خنده ناک دیو در سالن سینمای پارس آباد.

5-با قدردانی از اهالی محترم روستای گوشلو و اجیرلوکندی.

6-با تشکر ویژه ازآقای غریب منوچهری وهمسرگرامی شان.

7-با تشکرازآقای حمید رستمی سردبیر محترم مجله سارای وهمسرش خانم مریم ندایی

8-با سپاس از آقای حاج علیقلی محرمی و بختیارجهانگیرزاده وحسین مصیب زاده و آقای کاظمی وهمسر شاعره شان خانم گلایه و مادربزرگوارایشان و خانواده این عزیزان که با پذیرایی خود موجب سرفرازی ما شاگردان و دانش آموختگان مکتب بهمن بیگی شدند.

9-با تشکر از آقایان حاج ایزدی-سلطانعلی هاشمی-قاضی زاده-میرحسین جهانی-عبداله طایر-نوراله زاده-روح آور-میرزایی-حسن نورجنت-فولادی و همه کسانی که که در زمان استقبال وهمنشینی شرف حضور داشتند که بنده بعضی از این عزیزان را به نام محترم شان نمی شناسم. .

10-با تسلیت مجدد به دوست نویسنده و داغدارمان استاد همت شهبازی و خانواده داغدارشان .

11-با عذرخواهی مجدد از کسانی که بعلت محدود بودن زمان ،امکان حضور در خانواده آنها میسر نگردید.

توفیق همه ی شما را از خداوند بزرگ مسئلت دارم

پارس آباد مغان – جمعه دوازدهم خردادماه 1391 سهراب آدیگوزلی  /.

http://sheidaei50.blogfa.com

وبلاگ استاد یوسفی

بعد آشنایی باسلطان داستان پارساباد مغان آقای آدیگوزلی ،ایشان پل ارتباطی بین حقیر و استادقلم و شاگرد بهمن بیگی«امراله یوسفی»شد. از لحظه هم صحبتی با این استاد سخن بی تاب دیدار بودم هر بار صحبت با ایشان بر داشته هایم اضافه می کرد . قلم را خوب آشناست کلمات را خوب به آرایش در می آورد. استاد یوسفی یادگار مکتب بهمن بیگی است . ایشان جوانی را با عشق و شیدایی یاد می کند.

استاد وعده دیار داده بودند بی صبرانه منتظر حضور ایشان بودم . بلاخره چند روز قبل نوید آمدن را دادند باورش سخت و تحملش سخت تر بود . ساعت 4.30 بود در فرودگاه اردبیل منتظر فرود آمدن مهمانان عزیز بودیم .حقیر به همراه استاد و معلم دوران دبیرستانم آقای جهانی ،استاد فروغی و دایی عزیزم به دیدار استاد رفته بودیم . شدت بی تابی به حدی بود که از نشتن هواپیما تا خارج شدن از سالن 3باری تماس گرفتم . استاد همراه دوستشان آقای رجایی «شاعر ،نویسنده و...»بودند . چهره خندان استاد مرا بسوی وی هدایت کرد. خوش و بشی کردیم راهی شدیم دعوا سر اینکه استاد با کی بیاد و کجا بیاد افتاد با تمام زبان درازیم نتوانستم استاد را مال خود کنم .شاگردشان آقای میرزایی ایشان را تا منزل ما مشایعت کردند بعد دقایقی استراحت راهی فندوقلو شدیم . از یمن ورود استاد فندوقلو هم خود را آماده دیدار استاد کرده بود زیبایی فندوقلو دوچندان بود گل های بابونه و مه ی که جنگل را فرا گرفته بود .

راهی منزل شدیم از طرفی دوست داشتم دورو ور استاد شلوغ باشه و از طرفی هم می خواستم در کنار استاد آرام بگیرم . بعد شام بساط موسیقی و شعر به پا شد .فردای آن روز راهی موزه نمین شدیم از آنجا هم همراه استاد تا ایستگاه پارساباد رفتم . کاش استاد می دانست چقدر بی تاب و بی قرارم ،کاش می توانستم شدت علاقه ام را به این معلم پیر نشان دهم.

ازخوشحالی سردرگم بودم هیچ کاری نتوانستم بکنم 4خواننده و دو سازنده در محضر استاد حاضر بودند اما هیچ کدام برایم راضی کننده نبود .

درک ناتوانیم امروز بیشتر از قبل شد. فندوقلو با آن همه عظمت ،شهر ما با آن همه فرهنگ غنی در مقابل استاد کم بود و من کم ترین این کم بود را کاملتر کردم.

باز خدا را شاکرم دیدار یار مهربان را میسر کرد .

محمدعلی نهاوندی

اؤنجه یایینلانمیش: ائل دیلی و ادبیاتی درگیسی، 9-جو سایی، 1382-جی ایل و 

 بابیللی: بایرامدان قیرخ بئش گون گئدن، توْرپاغین گؤیَرن و یئمین مال- حئیوان آغزینا گلن چاغینا دئییرلر.

بؤیوک چیلله: چیلله گئجه‌سینین صاباحیندان باشلانان قـیرخ گونلوک بیر موددت‌دیر، «دئی» آیی‌نـین بیریندن بهمن آیی‌نـین اوْنونا قده‌ر بیر موددت.

چار- چار: بؤیوک چیلله‌نین سوْن ایکی گونو و کیچیک چیله‌نین ایلک ایکی گونونه چار- چار دئییلیر. ائلین آراسیندا قارین وام [آستا] و اوْینایایا – اوْینایایا یاغماسینا دا چار- چار دئـییرلر.

چیلله گئجه‌سی: آذر آیی‌نـین سوْن گئجه‌سی و گئجه‌لرین ان اوزونو. (فا. یلدا).

خیدیر: بؤیوک چیلله‌نین قوتاران گونو و کیچیک چیله‌نین ایلک گئجه‌سینه خیدیر دئییرلر، کاووس اوْغلو خیدیرین آدی دا اوْ گئجه و یا گوندوزده دوْغولدوغونا خاطیر قوْیولموشدور.

دارغان گونو: «ایسفند» آیی‌نـین سوْن گونو، گاهانبار بایرامی= خیلقت گونو.

زومار آیی: یایـین سوْن آیی شهریور زومار آیی آدلانـیر.

سئرچه کوله‌یی: «ایسفند» آیی‌نـین سوْن اوْن گونلرینین اوْرتا اوچ گونو «ایسفندین 26-24- جی گونلری».

شئشه: بایرام‌دان اوْتوز آلتی گون گئده‌نه قده‌ر، ائلات‌لار شئشه دئـییله‌ن بو موددت‌ده مال- داوار اوچون یئم زوماری ساخلایارلار.

قاری کوله‌یی: «ایسفند» آیی‌نـین ایکینجی اوْن گونودور.

قوْرا آیی: یازین اوچونجو آیـینا [خرداد] قوْرا آیی دئییلیر.

قوْرا بیشیره‌ن آیی: یایـین ایکینجی آیی [مرداد] قوْرا بیشیره‌ن آیی آدلانیر.

قوش کوله‌یی: «ایسفند» آیی‌نـین سوْن اوْن گونلرینین ایلک اوچ گونو «ایسفندین 23-21-جو گونلری».

کله‌وز: اوْن یئددی گون پاییزدان قالاندان، آذر آیی‌نین اوْن اوچوندن بیر موددته کله‌وز دئییلیر. ائلات ایچینده بئله بیر ریوایت وار کی، آذر آیی‌نـین اوْن دؤردونجو گئجه‌سی داغ کئچی‌لری گؤزلرینی اولکر اولدوزونا تیکیرلر، اولکری گؤردوکده ائرکک‌لر دیشی‌لرله جوتله‌شیرلر.

کورد اوْغلو گئجه‌سی: کیچیک چیلله‌دن سوْنرا گله‌ن ایلک گئجه‌یه کورد اوْغلو گئجه‌سی دئییلیر.

کورد اوْغلو گونلری: «ایسفند» آیی‌نـین ایلک اوْن گونودور.

کیچیک چیلله: ایییرمی گون موددتینده «بهمن» آیی‌نـین اوْن بیریندن اوْتوزونا قده‌ر کیچیک چیلله دئییلیر.

لئیسان آیی: یازین ایکینجی آیینا [اردیبهشت] لئیسان آیی دئییرلر.

وعده یئلی: «ایسفند» آیی‌نـین قالان سوْن اوچ گونونون ایلک ایکی گونو «ایسفندین 28- 27 – جی گونلری».

 منبع: ائل بیلیمی

جشنواره گل های بابونه جنگل فندوقلو برگزار نخواهد شد

شهرستان نمین از برگزاری هر گونه مراسم و جشنواره محرم بوده وهست . دوسال پیش جشنواره ای با عنوان جشنواره گل های بابونه جنگل فندوقلوبرگزار شد تا حدودی هم موردتوجه قرار گرفت . امسال نیز برخلاف اطلاع رسانی که انجام شده برگزارنخواهد شد .

هیچ نپرسیدیم چرا؟چون خیلی راحت میتوان بودجه را بهانه کرد یا چیز های دیگر...! شاید، باید به دوسال قبل بر گردیم. ظاهرا  متولیان طرح نتوانسته اند عده ای از مسئولان را راضی نگهدارند.شاید بی نظمی ،نبود سرویس بهداشتی و دلایل دیگر

استاد رحیم اسداللهی (درویش )-سرعین

 زیارته نایل اولان زوّارلار ائولرینده ناهار و شیرینی قویوب، کندین چاووشونو چاغیراردیلار. ائل - طایفاسی دؤوره‌سینه توپلانیب اونو یولا سالماق اوچون سلام تپه‌سینه کیمی گئدردیلر. هر کندین شهر یولونون آغزیندا اولان تپه‌سینه «سلام تپه‌سی» دئیردیلر. کند اهلی او تپه‌دن زوارلاری امام قوللوغونا یولا سالاردی، زوّارلار دا زیارتدن قاییدان زمان یئنه ده او سلام تپه‌سینده دایانیب، کند اهلی اونون قاباغینا گلردیلر و چاووش سسلنه - سسلنه زوّارلاری کنده آپاراردیلار. زیارته گئدنین بوینونا یاشیل پارچا دولاردیلار. هامی خوراسانا گئدنین کیم اولدوغونو بیلردی.

زوّارلاری یولا سالانلار اونون الیندن، اوزوندن اوپوب، التماس دعا ائله‌ییب «منی اونودمایین» دئیردیلر. کند اهلی زوّارین جیبلرینه پول قویوب، آغلایا - آغلایا یولا سالاردیلار. زوّار ایسه جیبینه توپلانان پوللاری امامین حرمینه آتیب، اونلاری دوعا ائلردی. چاووش سسلننده کندین دَللَگی (سلمانیسی) یئره دستمال سریب، چاووشا پول ییغاردی. بو قانونلار وارلی‌یا  یوخسولا شامل ایدی. زوّار خوراساندان قاییداندا دا یئنه جماعت کنددن تؤکولوب سلام تپه‌سینه چاووشون سسی ایله قاباغا گئدردیلر.

زوّار زیارت گونلرینده مشهددن لازیمی قده‌ر نخود – کیشمیش آلیب، اؤزو ایله آپاردیغی قورو چؤره‌یی اوغوب اونلارا قاتیب تبرک اولسون دئییه بیر توربانین ایچینده امامین حرمینه سورتوب، قاییدان باش اونو کنده گتیریب، زیارته یوللانان زامان بوینونا سالیندیغی یاشیل پارچانی تیکه-تیکه بؤلوب، آراسینا تبرک ائتدیگی سوغاتدان باغلاییب، ایسته‌دیگی آداملارینا وئرردی. بیرده مشهدین گؤزل سوغاتلاری امامین تورپاغیندان دؤزلَن موهور-تسبیحی ایدی.  زوّارلار کند اهلینه سوغات گتیرردیلر، کند اهلی ده بیر کلّه قند ایله اونلارین گؤروشونه گلَردیلر. بیر هفته‌دن سونرا زوّارین بوخچاسی آچیلیب او تبرُک اولان سوغاتلار پایلاناردی.

 منبع: بولتن ائل بیلیمی

نمین namin نام یکی از بخشهای چهارگانه شهرستان اردبیل این بخش از شمال به روسیه از طرف خاور به گردنه حیران و روسیه از جنوب به رودخانه قره سو از باختر به دهستان رضی محدود می شود.

بطور کلی این منطقه کوهستانی و هوای آن معتدل میباشد دارای یک دهستان مرکزی میباشد و جمیع قراء بخش نمین 113 آبادی بزرگ و کوچک و جمعیت آن در حدود 51019 نفر شیعه است باستثنای جمعیت سه آبادی : عنبران بالا و پائین و جان کلش که دارای مذهب سنی می باشند.

مرکز بخش قصبه نمین، واقع در دهستان مرکزی نمین میباشد و به وسیله راه شوسه فرعی باردبیل مربوط می گردد. و همچنین یک جاده فرعی دیگر این بخش را به پیله رود مربوط میسازد و اهالی این بخش به زبانهای ترکی و قراء عنبران بالا و پایین و جام کلش بزبانهای ترکی و طالش تکلم میکنند.

    منبع :http://tarikheardabil.blogfa.com/post-153.aspx

  نمین – نام دهستان مرکزی نمین شهرستان اردبیل این دهستان در قسمت شمال خاوری بخش در کوهستان و جلگه واقع و از 26 آبادی تشکیل شده جمعیت آن در حدود 24032 نفر شیعه می باشد مرکز دهستان قصبه نمین (مرکز بخش) و قراء مهم آن عبارتست از: عنبران بالا- عنبران پایین- خانقاه- دودران- خانقاه پایین میبا آباد – سلوط

      نمین- قصبه ، مرکز بخش نمین در 25 کیلومتری شمال خاوری شهر اردبیل واقع ، کوهستانی و دارای هوای معتدل و مختصات جغرافیایی آن طول 48 درجه و 29 دقیقه و 30 ثانیه، عرض 38 درجه و 25 دقیقه و 25 ثانیه میباشد.

       محصولات آن غلات و حبوبات و میوه شغل مردان زراعت گله داری، تجارت و زنان به گلیم بافی و قالی بافی اشتغال دارند.

       ادارت بخشداری- مرزبانی- ‍‍ژاندارمری- فرهنگ – پست و تلگراف – آمار ثبت اسناد و دارای یک دبیرستان و دو دبستان میباشد.

      قصبه نمین در حدود صد و پنجاه باب دکان و یک باب مهمانخانه دارد و بوسیله پست و تلگراف و بیسیم اداره مرزبانی با اردبیل مربوط است.

      تپه کنازه- در قریه کنازق از بخش نمین شهرستان اردبیل 16 کیلومتری شمال خاوری اردبیل در مسیر شوسه اردبیل آستارا. هرازه اول ق.م.

      تپه سلوط- در قریه سلوط از بخش نمین شهرستان اردبیل 20 کیلومتری شوسه اردبیل آستارا. دوره اشکانی تا اوایل اسلام

      سربند تپه- در قریه سربند، ده از بخش نمین شهرستان اردبیل 15 ک شمال خاور اردبیل 12 کیلومتر بشوسه اردبیل. اشکانی و اوایل اسلام

      ارپاتپه- در قریه آرپاتپه ده جزء بخش نمین شهرستان اردبیل 24 کیلومتر شمال خاور اردبیل در مسیر شوسه اردبیل آستارا. هزاره اول ق.م.

      قره تپه- در قریه قره تپه، ده جزء بخش نمین شهرستان اردبیل 18 کیلومتری خاور اردبیل- 10 کیلومتر بشوسه اردبیل آستارا

      تپۀ حاجی نصیص- 5 ک نمین؛ باستانی- هزاره اول قبل از میلاد

      بولان تپه- ½ ک بالاتر از حاجی نصیر

      یدی دیوقزی- ½ ک نمین حفاری دو مورگان

      قوشا تپه 5 ک نمین باستانی

      اوزریک تپه- 5 ک نمین باستانی

      گوور قلعه سی- ½ ک نمین هزاره اول ق.م

اولمکدن اومید یاخشیدیر

چکاک باز خبر آورده :

که شهردار نمین گفته برنامه ریزی می کنیم سال آینده انشالله جشنواره گل های بابونه را با شکوه تر برگزار کنیم .وما امیدواریم که برنامه ریزی  سال آینده  مثل امسال و سالهای پیش نباشه که ...[ خیال باطل ]

برگزاری عصر با شعر انجمن شعرو ادب شهرستان نمین با حضورآقای  جعفر ابراهیمی در  مورخ : 8/4/91 روز پنجشنبه ساعت 3 در روستای حور

بدین وسیله از شاعران نویسندگان و دوستان علاقمند دعوت می شود در این محفل ادبی شرکت فرمایند.

با شایسته ترین تشکرات

استاد محبت فروغی حور

انتخاب بجا و شایسته ی شهردار بومی مهندس رستم فتحی را به ایشان ومردم عزیز شهرنمین تبریک عرض می کنیم .

منبع : http://www.tarikheardabil.blogfa.com/