محمدعلی اوجاقی نیارق
نئچه گون بوندان قاباق تزه میداندان سرچشمه یه ساری گئدیردیم خیابان گونده اولدوغو کیمی چوخ شولوغ ایدی. بو شولوغلوغدا بیر قوجا کیشی نی بیر توکانین قاباغیندا صندلین اوسته اوتورموش گوردوم کی فضولی دیوانی نی اوخوما قدادیر البته کتاب کیمدن اولدوغونو جیلدیندن بیلمک اولوردو. بیر ایسته دیم بو قوجا عمینی دانیشدیرام آنجاق دئدیم واختینی دوتماییم قوی فضولی غزللرینی اوخوماقدا اولسون و سس سیز یانیندان کئچدیم. یول گئده گئده فیکیر منی گوتوردو دئدیم نئچه یوز ایل فضولی نین حیاتیندان کئچسه ده هله یاشاییر و البته ائل دیر کی شاعیری یاشادیر بو احوالاتی گؤروب فضولی حاقدا بیر نئچه کلمه یازماغی اؤزومه بورج بیلدیم.
بؤیوک شاعیر مولانا محمد سلیمان اوغلو «فضولی» تخمینا هجری 880 – اینجی ایللرده آنادان اولموشدور. اونون آتاسی سلیمان بیر چوخ احتمالا گؤره آذربایجان ماحالیندان دیر آنجاق 870 – اینجی ایللرده اؤز عائله سی ایله بیرلیکده عراقین کربلا شهرینه کوچموشدو ، آتاسی علملی و بیلیکلی آدام اولدوغونا گؤره «فضولی» اؤز ایلک تحصیلینی اوندان آلمیشدی.
اونون یاراتدیفی محبت ترانه لری دیللر ازبری اولاراق اؤلکه لر آشیب اورکلر فتح ائدیب دیر. شاعیرین اوچ دیلده (تورکی، فارسی و عربی) یازدیقی اثرلر کاشغردن باشلامیش بالکان لارا و قازاخدان باشلامیش میصیره قدر گئنیش بیر ساحه ده یایلمیش دیر.
ایلک دفعه 1244 هجری ایلینده تبریزده چاپ اولونان فضولی دیوانی استانبولدا- قازاخدا تاشکندده – باکی دا و باشقا شهرلرده دفعه لرله چاپ اولوب روس، آلمان، فرانسه، انگیلیس و ارمنی دیللرینه ده ترجمه ائدیلمیشدیر.
فضولی دن قالان 17 اثرین آدی الیمیزده واردیر.
تورکجه، فارسجا و عربجه دیوانی، بنگ و باده، ساقی نامه، لیلی و مجنون، رند و زاهد، مطلع الاعتقاد، چهل حدیث، صحت و مرض، حدیقه السعدا مقتلی و... لیلی و مجنون منظومه سی کی فضولی دن قاباق، ایران و آذربایجانین بویوک شاعیری نظامی گنجوی فارس دیلینده یازمیشدی و فضولی بو منظومه نی تورک دیلینه ترجمه ائتمیشدیر.
فضولی نین وفاتی 963-970-975 و 976 کیمی هجری قمری تاریخینده ثبت اولونموشدور و مقدس اولان کربلا شهرینده دفن ائدیلمیشدیر.
1994 ده( میلادی ایلی) یونسکو طرفیندن آذربایجانین بؤیوک و داهی شاعری فضولی آدی ایله آدلانمیشدی و دونیا بویو او جمله دن آذربایجان جمهوریتی نین پایتختی اولان باکی شهرینده بو شاعره مراسیملر کئچیریلمیشدیر و تبریز شهرینده ده 1373 – اینجی ایلین مرداد آیین دا فضولی حاققیندا بیر سئمینار کئچیریلدی و...
نی کیمی هردم کی بزم وصلینی یاد ایله رم
تا نفس واردیر قورو جسمیم ده فریاد ایله رم
روز هجران دیر سئوین ای مرغِ روحوم کی بوگون
بو قفس دن من سنی البته آزاد ایله رم
و هم ائدیب تاسالماسین اول ماهه مهرین هیچ کیم
کیمه یئتسم، جور و ظولمین اونا داد ایله رم
قان یاشیم قیلماز وفا گریان گؤزوم اسرافینه
بونجا کیم هر دم جگر قانین دان امداد ایله رم
اینجیمین هر نئجه کیم اغیار بیداد ایله یه
یار جوری چون کؤنول بیداد معتاد ایله رم
لوح عالمدن یودوم اشک ایله مجنون آدینی
ای فضولی من داخی عالمده بیر آد ایله رم